در قسمت اول از سری مقالات قانون اظهارنامه صورت معاملات فصلی، ماده 169 به بیان جزئیات این قانون، مشمولین و استثناهای در نظر گرفته شده در آن، مهلت ارسال اظهارنامه قانون گزارش معاملات فصلی و جریمه دیرکرد آن پرداخته شد.
در قسمت دوم نیز موضوعاتی مانند معافیت‌های ماده 169 قانون مالیاتی به همراه نکاتی مهم از آن مورد اشاره قرار گرفت.
در این قسمت از سری مقالات قانون اظهارنامه صورت معاملات فصلی (ماده 169) به بررسی سوالات متداولی که اغلب برای مودیان مالیاتی ایجاد می گردند، خواهیم پرداخت؛ پس با ما همراه باشید.

سوالات متداول قانون گزارش معاملات فصلی (ماده 169)

در این قسمت، به سوالات متداول در مورد ماده 169 قانون مالیات های مستقیم به طور دقیق خواهیم پرداخت.

مهلت زمانی ارائه گزارش فصلی معاملات؟

مطابق با ماده 10 از آیین نامه اجرایی 46378 قانون صورت معاملات فصلی، مشمولین می بایستی حداکثر تا 45 روز پس از پایان هر فصل مالیاتی (در 4 دوره سه ماهه)، نسبت به ارائه اظهارنامه ماده 169 اقدام نمایند و در صورت تاخیر شامل جریمه مالیاتی خواهند شد.
این مهلت زمانی برای نهادها و موسسات 30 روز در نظر گرفته شده است.

اطلاعاتی که باید در گزارش فصلی معاملات درج شوند؟

همانطور که در قسمت های اول و دوم مورد اشاره قرار گرفت، اظهارنامه صورت معاملات فصلی (ماده 169) برای هر یک از انواع فعالیت های اقتصادی، اطلاعات متفاوتی را شامل می شوند؛ اما در بین آن ها، اطلاعاتی وجود دارند که می بایستی در هر یک از انواع گزارش های فصلی معاملات درج شوند.
این اطلاعات شامل مشخصات هویتی و اقتصادی دو طرف معامله، مندرجات مربوط به مجوز فعالیت دو طرف قراداد که توسط مراجع ذی صلاح صادر شده اند، تمامی جزئیات و مدارک مرتبط با قرارداد و یا معامله عقد شده بین طرفین، اطلاعات مالیاتی مرتبط با ارزش افزوده و همچنین، اطلاعات مالی و سرمایه‌ای طرفین می‌باشد.
علاوه بر اطلاعات فوق، اگر موضوع معامله طرفین، ملک باشد، تمامی اطلاعات مرتبط با پرونده های دارایی و نقل و انتقالات آن ملک نیز می بایستی در اظهارنامه صورت معاملات فصلی مودیان درج گردند.

اطلاعات مورد نیاز در صورت معاملات فصلی واردات و صادرات؟

در اظهارنامه های ماده 169 قانون مالیاتی که برای واردات و صادرات های انجام گرفته توسط مودی، تکمیل می شوند، اطلاعاتی علاوه بر آنچه در قسمت قبلی مقاله مورد اشاره قرار گرفتند، مورد نیاز می‌باشد.
مهم ترین این اطلاعات شامل مواردی مانند نوع ارز تبادل شده در معامله، مجوزهای قانونی اخذ شده در فرآیند واردات و صادرات از مراجع دارای صلاحیت، نرخ برابری ارز مورد استفاده در معامله و همچنین، شماره اظهارنامه گمرکی ارائه شده می‌باشند.
علاوه بر موارد فوق، اگر موضوع معامله صورت گرفته، واردات کالا به داخل کشور است، شماره اختصاصی فرد و یا شرکتی که به عنوان فروشنده کالا و یا خدمات محسوب می‌شود، نیز مورد نیاز خواهد بود.

افرادی که باید گزارش معاملات فصلی را ارسال کنند؟

به طور کلی، مطابق با قانون مالیات‌های مستقیم، تمامی فعالین اقتصادی که مطابق با اعلام سازمان امور مالیاتی کشور، می بایستی پرونده مالیاتی افتتاح کرده و کد اقتصادی دریافت نمایند، باید اظهارنامه صورت معاملات فصلی، ماده 169 را به این سازمان ارائه نمایند.
مطابق با ماده 9 از آیین نامه اجرایی این قانون، به طور کلی افرادی که جزو دسته بندی‌های زیر قرار گیرند، مشمول قانون گزارش معاملات فصلی می باشند.

کلیه فعالین اقتصادی که فعالیت تجاری آن‌ها مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده می گردد:

همانطور که در قسمت دوم مورد اشاره قرار گرفت، افرادی که فعالیت آن ها مستلزم پرداخت مالیات بر ارزش افزوده می‌باشد، جزو معافیت‌های مالیاتی ماده 169 قانون مالیات های مستقیم، محسوب نشده و می‌بایستی گزارش معاملات فصلی خود را ارائه نمایند.
کلیه افرادی که نوع و یا حجم فعالیت اقتصادی آن ها به گونه ای است که در گروه بندی مشخص شده در ماده 2 آیین نامه اجرایی ماده 95 از قانون مالیات های مستقیم، در گروه اول دسته بندی می گردند.

کلیه اشخاص حقوقی:

مطابق با ماده 169 قانون مالیات های مستقیم، همه افراد حقوقی می بایستی اظهارنامه قانون صورت معاملات فصلی را به سازمان امور مالیاتی تسلیم نمایند.

احتمال تغییر معافیت ها و مشمولین قانون گزارش معاملات فصلی؟

بله! این احتمال وجود دارد تا لیست و دسته بندی افراد مشمول ماده 169 قانون مالیاتی تغییر کند. این لیست هرساله توسط وزارت امور اقتصاد و دارایی کشور بروزرسانی شده و پس از تصویب در هیئت دولت، به اجرا در می‌آید.
پیشنهاد می گردد هر ساله لیست معافیت‌ها و مشمولین قانون گزارش‌های معاملات فصلی، توسط مودیان کنترل گردد تا مشمول جریمه و یا بدهی‌های بیش از واقع مالیاتی نشوند.

جریمه اظهارنامه صورت معاملات فصلی، ماده 169؟

در این قسمت از مقاله، به انواع جریمه های مالیاتی که به قانون گزارش معاملات فصلی، ماده 169، ارتباط دارد خواهیم پرداخت.

جریمه کد اقتصادی:

همانطور که بیان گردید، به جز موارد استثنا و معافیت های ماده 169 که در مقاله های قسمت اول و دوم مورد بررسی قرار گرفتند، تمامی اظهارنامه ها و گزارش‌های معاملات فصلی می بایستی دارای کد اقتصادی طرفین معامله باشند.
اگر در مدارک و اظهارنامه های ارائه شده به سازمان امور مالیاتی، کد اقتصادی هر کی از طرفین درج نشود و یا از کد اقتصادی افرادی که خریدار و یا فروشنده معامله محسوب نمی شوند، استفاده گردد، معادل 10 درصد از مجموع ارزش معاملات مندرج در اظهارنامه به عنوان جریمه مالیاتی در نظر گرفته خواهد شد.

جریمه دیرکرد گزارش معاملات فصلی:

اگر مشمولین ماده 169 قانون مالیات مستقیم، اظهارنامه و مستندات مالی خود را در مهلت زمانی مقرر (که در قسمت اول این سری مقالات بیان شده است)، ارائه نکنند، معادل 10 درصد از ارزش معاملات را می‌بایستی به عنوان جریمه دیرکرد قانون صورت معاملات فصلی پرداخت نمایند.

جریمه عدم رعایت دستورالعمل ماده 169 مالیاتی:

در صورتی که مندرجات داخل اظهارنامه صورت معاملات فصلی، مطابق با دستورالعمل ارائه شده توسط سازمان امور مالیاتی، تنظیم نشده باشد، جریمه مالیاتی معادل یک درصد ارزش معاملاتی که در آن گزارش معاملات فصلی درج شده اند، برای مودی منظور خواهد شد.

جریمه عدم ارائه کد اقتصادی در گزارش معاملات فصلی:

برخی مواقع، این موضوع پیش می‌آید که خریدار، از ارائه کد اقتصادی خود به منظور درج در گزارش معاملات فصلی امتناع می کند. در این شرایط، جریمه مالیاتی معادل 10 درصد ارزش آن معامله برای طرف خریدار اعمال خواهد شد.

جریمه عدم تکمیل اظهارنامه گزارش معاملات فصلی، ماده 169:

در مواقعی ممکن است علی رغم اصرار خریدار، فروشنده از تکمیل اظهارنامه ماده 169 مالیاتی، خودداری نماید. در این حالت نیز جریمه مالیاتی به میزان 10 درصد از کل ارزش آن معامله برای طرف فروشنده منظور می گردد.

جریمه عدم رعایت الزامات سازمان امور مالیاتی کشور:

در اغلب موارد، به منظور اجرای بهتر قانون گزارش معاملات فصلی، الزاماتی توسط سازمان امور مالیاتی کشور به مشمولین ابلاغ می شوند که می بایستی توسط آن ها به طور کامل رعایت گردند.
از جمله این موارد می توان به لزوم حفظ دفاتر قانونی، عدم حذف موارد مندرج در دفاتر حتی در صورت اشتباه و غیره اشاره نمود.
در صورتی که اینگونه الزامات رعایت نشوند، دفاتر قانونی مودی توسط سازمان امور مالیاتی، بی اعتبار تلقی خواهند شد.
در صورت شرایط فوق، جریمه مالیاتی به میزان 20 درصد از کل ارزش معاملاتی مندرج در اظهارنامه ماده 169، برای مودی محاسبه می گردد.

جریمه عدم نگهداری صورتحساب و مستندات معاملات:

مطابق با قانون مالیات‌های مستقیم (ماده 95)، کلیه افراد حقیقی و حقوقی که مشمول هر یک قوانین مالیاتی می باشند، می بایستی تمامی صورتحساب ها، مستندات و مدارک مربوط به معاملات خود به میزان حداقل یک سال پس از پایان سال مالی آن معاملات نگهداری کرده و در صورتی که سازمان امور مالیاتی به هر دلیلی، آن ها را درخواست نمود، نسبت به ارائه آن ها اقدام نمایند.
در صورتی که به هر دلیل، مودی از تحویل مدارک و مستندات درخواستی سازمان امور مالیات، امتناع ورزند، مشمول جریمه مالیاتی معادل 10 درصد از ارزش معاملاتی که مدارک آن ها ارائه نشده اند، می گردند.

جمع بندی
در قسمت سوم از سری مقالات قانون اظهارنامه صورت معاملات فصلی، ماده 169 تمامی سوالات متداولی که ممکن است در ذهن مشمولین قانون گزارش معاملات فصلی شکل گیرند، مورد بررسی قرار گرفتند.
شما مودیان عزیز می توانید با مطالعه سایر مقالاتی که برای شما فراهم دیده ایم، با موضوعاتی همچون سامانه مودیان مالیاتی، حد نصاب معاملاتی سال 1402 و سامانه پرداخت قبوض مالیاتی آشنایی بیشتری پیدا کنید.