ساعات الزامی کار کارکنان در سال 1402 را می توان از پرجستجوترین موارد مرتبط با کارمندان و کارگران دانست. این بازه زمانی که می تواند تاثیر بسزایی را بر محاسبه حقوق دریافتی و همچنین مزایای کارکنان داشته باشد، هرساله توسط وزارت کار و رفاه اجتماعی بروزرسانی شده و اعلام می گردد. در این مقاله سعی بر آن خواهیم داشت تا هر آنچه را می بایستی که در مورد ساعت کار الزامی کارگران و کارمندان بدانید مورد بررسی قرار دهیم، پس ادامه این مقاله را از دست ندهید.

قانون ساعت کار الزامی کارمندان و کارگران؛ این قانون را چه نهادی تصویب کرد؟

در 29 آبان ماه سال 1369، کلیات قوانین مربوط به ساعات الزامی کار کارمندان و کارگران توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسیده است، این کلیات شامل نحوه تعیین ساعت کاری، چگونگی محاسبه میزان اضافه کار و همچنین میزان مرخصی پرسنل نیز می باشد.

تعریف ساعت کاری؟ ساعت کاری الزامی چیست؟

مطابق با ماده 51 قانون وزارت کار و رفاه اجتماعی، ساعت کاری به مجموعه ساعاتی اطلاق می شود که کارگران و یا کارمندان کارفرما، تمام نیرو و وقت خود را متناسب با وظایف تخصیص داده به آن ها، صرف فعالیت در مجموعه مورد نظر می کنند.
سوال متداولی که در ذهن کارمندان و کارگران شکل می گیرد این است که آیا زمان رفت و برگشت به مجموعه کاری را می توان جزو ساعت کاری محسوب کرد یا خیر؟! با توجه به آنچه مورد اشاره قرار گرفت، قانون کار، ساعات مربوط به رفت و برگشت پرسنل را جزو ساعات کاری محسوب نمی کند.

ساعات کاری الزامی سال 1402 چند ساعت است؟

دو روش اصلی و رایج برای محاسبه مقدار استاندارد ساعت کاری الزامی کارمندان و کارگران وجود دارد. در این قسمت از مقاله بر مبنای هر یک از این دو روش، ساعات کار الزامی پرسنل را محاسبه کرده و آن ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
در روش اول محاسبه تعداد ساعت کاری الزامی، مبنای اصلی تعداد ساعات الزامی کار در هر روز کاری از ماه را مطابق با قانون کار و مقدار استاندارد آن برابر با 7 ساعت و 20 دقیقه در نظر می گیریم.
از آنجایی که ماه های نیمه اول هر سال 31 روز دارند و دارای 5 جمعه می باشند، محاسبه ساعات کاری الزامی در شهریور 1402، کمی متفاوت خواهد بود. علاوه بر موارد بیان شده، در شهریور 1402 علاوه بر روزهای تعطیل پایان هفته، 3 روز نیز عنوان تعطیل رسمی دارند، بنابراین به طور کلی در این ماه 8 روز تعطیل می باشد و تعداد روزهای کاری نیز برابر با 23 روز خواهد بود.
بر اساس روش اول محاسبه ساعات کار الزامی کارمندان و کارگران، به ازای هر روز کاری، 7 ساعت و 20 دقیقه کار الزامی می باشد که در نتیجه آن، مجموع ساعات کاری الزامی شهریور 1402 برای کارکنان، 169 ساعت محاسبه می شود.
در روش دوم محاسبه ساعات کار الزامی پرسنل، مبنای ساعت کار به ازای هر روز کاری، 8 ساعت کار در روزهای شنبه تا چهارشنبه و 4 ساعت کار در روز پنجشنبه می باشد. روزهای جمعه نیز جزو تعطیلات محسوب می گردد. شهریور ماه 1402، 31 روزه است که از این تعداد، 5 روز پنجشنبه دارد که 1 پنجشنبه هم تعطیل رسمی عنوان شده است.
بنابراین به طور کلی، در شهریور ماه 1402، 19 روز کاری وجود دارد که نیروی کار باید به ازای هر روز از آن، 8 ساعت کار کرده و 4 پنجشنبه کاری دارد که پرسنل موظف می باشند به ازای هریک از آن ها 4 ساعت فعالیت داشته باشند. در نتیجه آن، مطابق با روش دوم محاسبه ساعات کار الزامی پرسنل، در مجموع تعداد ساعت کاری الزامی کارکنان در شهریور 1402، 168 ساعت محاسبه خواهد شد.

نحوه محاسبه میزان ساعت کاری در ماه؛ ساعات کاری در هر ماه را چگونه حساب کنیم؟

به طور کلی دو روش برای محاسبه ساعت کاری الزامی کارکنان در هریک از ماه های سال وجود دارد که در این قسمت از مقاله، هریک از آن ها را به صورت کامل شرح می دهیم.

روش محاسبه ساعات کاری پرسنل، روش اول

بهتر اسن بدانید در قانون وزارت کار و رفاه اجتماعی، که توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسیده است، صراحتا ذکر شده است که هیج نیروی کاری در روز نباید بیشتر از 8 ساعت و در هفته مجموعا بیشتر از 44 ساعت برای کارفرمایان خود کار کند.
مطابق با این بند از قانون کار می توان گفت که اگر عدد مجاز ساعت کاری در هفته (44 ساعت) را بر تعداد روزهای کاری در هفته (تمام روزهای هفته به جز جمعه که در نهایت 6 روز خواهد بود) تقسیم کنید، تعداد ساعت الزامی کار در هر روز کاری برابر 33/7 می شود که دقیقا معادل با 7 ساعت و 20 دقیقه محاسبه می گردد.
دقت داشته باشید که ساعات کاری الزامی کارکنان در هر ماه بر مبنای تعداد روزهای جمعه و تعطیلات رسمی و همچنین ساعت الزامی کاری در روز محاسبه می گردد و در نتیجه برای هر ماه از سال می تواند متفاوت باشد.
بر مبنای قانونی که در قسمت قبلی این مقاله مورد اشاره قرار گرفت، تعداد ساعات کار الزامی کارمندان و کارگران در هر ماه از سال 1402 را محاسبه کرده ایم که در جدول زیر قابل مشاهده می باشد. ذکر این نکته مهم می نماید که این جدول صرفا در سال 1402 قابل استفاده می باشد و از آنجایی که چینش تعطیلات در هر سال نسبت به سال های قبلی تغییر می کنند، در هر سال می بایستی مجددا محاسبه گردد.

موضوع مهمی که می بایستی بدان توجه گردد این است که در برخی موارد نیز تعداد ساعت کاری پرسنل می تواند نسبت به آنچه در جدول فوق محاسبه شده است، بیشتر و یا کمتر گردد که از جمله این شرایط می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• در صورتی که هریک از پرسنل اعم از کارمندان و یا کارگران، فعالیتی داشته باشند که طبق قانون وزارت کار و رفاه اجتماعی، سخت، زیان آور و یا زیرزمینی محسوب گردد، تعداد ساعات کاری مجاز برای آن ها نباید بیشتر از 6 ساعت در هر روز کاری در نظر گرفته شود که در نتیجه آن، تعداد ساعت کاری مجاز در هر هفته نباید بیش از 36 ساعت محاسبه گردد.
• علاوه بر موضوع فوق، ممکن است در کاری نیاز به بیش از 8 ساعت کار در روز و مجموعا 44 ساعت در هفته باشد. جالب است بدانید قانون کار، اینگونه شرایط را نیز پیش بینی کرده است. در این موارد، چینش ساعات کاری الزامی کارکنان باید طوری صورت گیرد که مجموع آن ها در چهار هفته متوالی (می تواند در هر ماه در نظر گرفته شود و یا دو ماه متوالی به صورت مشترک)، بیشتر از 176 ساعت نشود.
  این بدین معناست که در صورتی که ساعت کاری در یک هفته بیش از 44 ساعت محاسبه شود، باید نهایتا طی چهار هفته دیگر این میزان اضافه کار نسبت به مقدار استاندارد آن جبران شده و در هفته های بعدی، ساعت کاری با مقدار کمتر از 44 ساعت بر آن کارمند و یا کارگر در نظر گرفته شود.
  نکته مهمی که می بایستی مورد توجه قرار گیرد این است که در شرایط فوق، هیچگونه اضافه کاری و یا کسر کار محاسبه نخواهد شد و مبنای اصلی همان 176 ساعت خواهد بود.

روش محاسبه ساعات کاری پرسنل، روش دوم

شیوه دوم محاسبه ساعات کاری الزامی پرسنل را می توان بر مبنای قانون کار که در ابتدای مقاله مورد اشاره قرار گرفت، عنوان کرد. بدین معنی که مطابق با این قانون، هیچ کارگر یا کارمندی در هر روز کاری نباید بیش از هشت ساعت کار کند. بر مبنای آنچه بیان شد، حداکثر تعداد ساعت کاری الزامی کارمندان و کارگران در هر هفته کاری، نباید بیش از 44 ساعت در نظر گرفته شود.
در این روش محاسبه، ساعت کاری الزامی کارکنان در 5 روز اول هفته ( از شنبه تا چهارشنبه) را معادل با 8 ساعت در نظر گرفته که در نتیجه آن، در هر هفته کاری، 40 ساعت محاسبه می شود. علاوه بر آن، برای روزهای پنج شنبه نیز مجموعا می بایستی به میزان 4 ساعت کار ثبت گردد که در نهایت همان 44 ساعت را نتیجه می دهد.
از آنجایی که روش محاسبه بر مبنای این شیوه که تعداد پنجشنبه های کاری و یا تعطیل هم حائز اهمیت می شود، نتایجی نسبتا متفاوت را نسبت به روش اول محاسبه ساعات کار الزامی کارکنان ارائه می دهد، مطابق با روش اول ، جدولی برای تمام ماه های سال 1402 تدوین و تهیه کرده ایم که قابل مشاهده می باشد.

همانطور که مشاهده می گردد، تعداد ساعات کاری الزامی کارمندان و کارگران، مقداری متفاوت نسبت به آنچه در روش اول محاسبه شد، را نتیجه داده است.

قانون محاسبه حقوق کارکنان؛ روش محاسبه حقوق بر اساس قانون روزی 8 ساعت کار به چگونه است؟

بهتر است بدانید طبق متن صریح قانون وزارت کار و رفاه اجتماعی، در سال 1402 حقوق کارکنان به ازای هر ساعت کاری معادل 394/241 ریال محاسبه می شود؛ بنابراین مطابق زیر، می توان حقوق روزانه کارکنان را با ضرب این مقدار در 8 به دست آورد.
152/931/1 ریال =  ۸ × 394/241
سپس می توان برای به دست آوردن حقوق نیروی کار در یک ماه، حاصل به دست آمده فوق را در تعداد روزهای کاری آن ماه (که در هر سال و ماه متفاوت می باشد) و در جدول های فوق شرح داده شده است، ضرب نمود.
البته ناگفته نماند که با تقسیم عدد 44 ساعت مجاز در هفته بر 6 روز کاری در هفته، عدد 33/7 به دست می آید که این عدد را نیز می توان میزان ساعات کاری مجاز در هر روز عنوان نمود که نسبت به نتیجه روش فوق، 8 ساعت، کمتر می باشد؛ بنابراین حقوق واقعی در ماه از میزانی که در بالا محاسبه شده است، کمی کمتر خواهد بود.
به بیانی دیگر می توان گفت که در حقیقت برای به دست آوردن میزان دقیق حقوق باید عدد 33/7 را در 394/241 ضرب کرد که حدود 428/769/1 ریال محاسبه می شود.

تعداد ساعات مجاز اضافه کاری؛ نحوه محاسبه حقوق اضافه کاری کارکنان به چه صورت است؟

بهتر است بدانید طبق متن صریح قانون کار، در صورتی که نیروی کار موافق باشد و کارفرما نیز علاوه بر حقوق اصلی خود پرسنل، 40 درصد نیز بیشتر بپردازد، نیروی کار می تواند بیش از 8 ساعت در روز و 44 ساعت در هفته کار کند.
البته ذکر این نکته مهم است که حداکثر تعداد ساعت اضافه کاری نیز در متن قانون ذکر شده است که هیچ نیروی کاری نباید بیش از 4 ساعت در روز اضافه کاری کند مگر در موارد استثنا.
برای محاسبه تعداد ساعات اضافه کاری هر فرد، می بایستی تعداد ساعات الزامی کار در هر ماه را حساب کرده ( که البته در جدول های این مقاله محاسبه شده است) و سپس از تعداد ساعتی که نیروی کار در آن ماه کار کرده است، کم گردد. حاصل به دست آمده میزان اضافه کاری نیروی کار محسوب می شود.
به عنوان مثال، تعداد ساعت کاری الزامی در شهریور 1402 طبق روش اول، 169 ساعت می باشد؛ در حالی که این مقدار بر مبنای روش دوم، 168 ساعت است. بنابراین اگر نیروی کاری در این ماه 180 ساعت کار کرده باشد، تعداد ساعت اضافه کاری وی بر اساس روش اول، 11 ساعت و بر مبنای روش دوم، 12 ساعت محاسبه می گردد.

نحوه محاسبه حقوق اضافه کاری؟

همان طور که در قبل نیز مورد اشاره قرار گرفت، در صورتی نیروی کار مجاز است تعداد ساعات بیشتری نسبت به ساعات کار الزامی کارکنان کار کند که کارفرما چهل درصد بیشتر از نرخ استاندارد هر ساعت کاری به وی پرداخت کند.
بنابراین برای محاسبه حقوق هر ساعت اضافه کاری می بایستی عدد حداقل حقوق ساعتی یعنی 394/241 ریال را در 4/1 ضرب کرد که این مقدار برابر است با 951/337 ریال. حال با ذکر مثالی این موضوع را به صورت کامل تری مورد بررسی قرار خواهیم داد.
فرض کنید فردی در شهریور 1402، به میزان 190 ساعت کار کرده باشد. حال به محاسبه تعداد ساعات اضافه کاری وی بر مبنای دو روش یاد شده می پردازیم.
بر مبنای روش اول و طبق جدولی که قرار داده شده است، تعداد ساعات کاری مجاز برای کارکنان 169 ساعت می باشد؛ بنابراین این شخص بر اساس روش اول، 21 ساعت اضافه کاری کرده است.
بر اساس روش دوم و طبق جدول قرار داده شده، هر نیروی کاری تنها مجاز به 168 ساعت کار در ماه است؛ بنابراین طبق روش دوم این فرد، 22 ساعت اضافه کاری کرده است. سپس در این مرحله باید به محاسبه حقوق این فرد در ماه بپردازیم.
حقوق هر فرد از جمع حقوق موظفی با حقوق اضافه کاری وی به دست می آید؛ پس این فرد طبق روش اول، 169 ساعت موظفی و 21 ساعت اضافه کاری دارد و همان طور که در قبل بیان شد، نرخ هر ساعت موظفی، 394/241 ریال و نرخ هر ساعت اضافه کار، 951/337 ریال می باشد. پس کل حقوق وی بدین صورت محاسبه می گردد.
557/892/47ریال = 951/337 × 21 +  394/241 × 169
حال مطابق با روش دوم حقوق وی را محاسبه کنیم. یر اساس روش دوم این فرد 168 ساعت به صورت الزامی و 22 ساعت به صورت اضافه کاری، کار کرده است؛ بنابراین طبق نحوه محاسبه در روش قبلی عمل می کنیم.
ریال 114/989/47 = 951/337 × 22 +  394/241 × 168
مقادیری که در این دو مرحله محاسبه شد، بیانگر حداقل حقوق یک نیروی کار در شهریور 1402 می باشد که البته مزایا و سنوات در آن محاسبه نشده است.

جمع بندی
تعداد ساعات کار الزامی کارمندان و کارگران، از جمله موضوعاتی است که همواره مورد توجه کارفرمایان، کارمندان و کارگران بوده است. در این مقاله سعی بر آن شد تا روش محاسبه تعداد ساعات کاری الزامی کارمندان و کارگران، نحوه محاسبه حقوق به صورت روزانه، هفتگی و ماهیانه و همچنین محاسبه تعداد ساعت اضافه کاری پرسنل و حقوق آن به صورت کامل مورد بررسی قرار گیرند. شما علاقمندان می توانید با مطالعه سایر مقالاتی که برایتان تدارک دیده ایم، از موضوعات دیگری همچون مالیات بر حقوق کارمندان و کارگران، حد نصاب مالیات بر حقوق سال 1402، مالیات بر عایدی سرمایه، حق سنوات چیست و چگونه محاسبه میشود؟ نیز اطلاعات مناسبی دریافت نمایید. همچنین نرم افزار منابع انسانی و حقوق دستمزد برای این محاسبات مفید می باشد.

لینک نرم افزار منابع انسانی افرا :  مشاهده امکانات

لینک نرم افزار حقوق دستمزد افرا :  مشاهده امکانات